Xác định ngày chết của người bị tuyên bố là đã chết

Câu hỏi:

Bà T.T.C có câu hỏi gửi đến văn phòng Luật sư như sau:

Chồng tôi là ông H.Đ.T đến ngày 28 tháng 03 năm 1997 là 82 tuổi, rời khỏi nhà trong tình trạng sức khỏe bình thường, không có mâu thuẫn với ai. Sau đó ông biệt tích, không có tin tức gì đến nay. Tháng 4 năm 1997, nhân viên bảo hiểm xã hội đến giao tiền lương hưu cho ông T nhưng do ông T không ở nhà nên không có ai nhận cho đến nay. Công an phường B và Uỷ ban nhân dân phường B (phường B là nơi ông T cư trú cuối cùng trước khi biệt tích) đều xác nhận, ông H.Đ.T đã đi khỏi địa phương và không sinh sống tại nơi đăng ký hộ khẩu thường trú từ năm 1997, đến nay không xác định được ông T ở đâu, làm gì.

Năm 2008, gia đình ông T đã đăng tin tìm ông T trên các phương tin thông tin đại chúng, thông qua Trung tâm quảng cáo, dịch vụ truyền hình và Báo Hà Nội Mới nhưng không có tin tức gì. Quá trình thực hiện yêu cầu tuyên bố một người là đã chết năm 2019, bà T.T.C và Tòa án có thẩm quyền đã thực hiện đầy đủ các thông báo về tìm kiếm thông tin ông T nhưng không có tin tức gì.

Tôi xin hỏi, theo quy định hiện hành thì thời điểm xác định ngày chết của một người bị tuyên bố là đã chết được xác định như thế nào?

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Hiệp Thành, câu hỏi của bạn được chuyên gia nghiên cứu và tư vấn như sau:

     I. Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Dân sự năm 2015;

     II. Nội dung

Trường hợp ông T bị tuyên bố là đã chết thì ngày 01/05/1997 được xác định là ngày chết.

1. Tuyên bố chết trong pháp luật dân sự

Điều 71 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về tuyên bố một người là đã chết:

“Điều 71. Tuyên bố chết

1. Người có quyền, lợi ích liên quan có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết trong trường hợp sau đây:

     a) Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;

     b) Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;

     c) Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;

     d) Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống; thời hạn này được tính theo quy định tại khoản 1 Điều 68 của Bộ luật này…”

Như vậy, theo quy định tại pháp luật dân sự thì trong bốn trường hợp sau, toà án có thể tuyên bố một người là đã chết.

– Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống. Trong trường hợp này việc tuyên bố một người bị mất tích tạm dừng năng lực chủ thể của họ được diễn ra theo hướng chấm dứt tư cách chủ thể của người đó. Sau ba năm kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của toà án có hiệu lực pháp luật mà không cần đòi hỏi thêm một thủ tục thông báo nào (của toà án cũng như người có quyền, lợi ích liên quan) toà án có thể tuyên bố người đó là đã chết.

– Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống. Ngày chiến tranh kết thúc có thể quy định khác nhau: Ngày chiến thắng, ngày tuyên bố chấm dứt chiến tranh, ngày kí hiệp định đình chiến, hòa bình, ngày tuyên bố chấm dứt tình trạng chiến tranh… tùy theo từng hoàn cảnh và các cuộc chiến tranh cụ thể mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, hoặc được xác định theo thông lệ quốc tế.

– Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống. Người bị tuyên bố là đã chết phải ở trong số người bị tai nạn (cư dân trong các vùng bị động đất, núi lửa, sóng thần; hành khách trong các tai nạn giao thông đường thủy, đường bộ, đường hàng không; người trong hầm lò bị sập, trên tàu bị đắm, bị lốc cuốn… mà không xác định được hoặc do không tìm thấy thi thể nạn nhân).

– Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống. Khi một người biệt tích thì phải áp dụng các quy định về thông báo, tìm kiếm giống như trường hợp tìm kiếm người mất tích.

Trường hợp ông T, do đã biệt tích liên tục từ tháng 03 năm 1997 đến nay đã nhiều hơn 5 năm, cũng như đã áp dụng các biện pháp thông báo, tìm kiếm thông tin nhưng không có thông tin gì thì có cơ sở để Tòa án ra tuyên bố ông T là đã chết.

2. Tòa án xác định ngày chết của người bị tuyên bố là đã chết

Theo quy định tại khoản 2 Điều 71 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì:

“Điều 71. Tuyên bố chết

…

2. Căn cứ vào các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, Tòa án xác định ngày chết của người bị tuyên bố là đã chết…”

Như vậy, khi ra tuyên bố một người là đã chết thì Tòa án có thẩm quyền xác định ngày chết cho người bị tuyên bố là đã chết.

3. Cơ sở xác định ngày chết của người bị Tòa án tuyên bố là đã chết

Theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 71 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết trong trường hợp “Biệt tích 5 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống; thời hạn này được tính theo quy định tại khoản 1 Điều 68 của Bộ luật này”. Khoản 1 Điều 68 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: “…nếu không xác định được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo tháng có tin tức cuối cùng; nếu không xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo năm có tin tức cuối cùng”

Như vậy, trong trường hợp ông T thời điểm ông T có tin tức cuối cùng có thể được Tòa án xác định là tháng 4 năm 1997 khi nhân viên giao lương hưu không tìm được ông T.

Trên đây là nội dung tư vấn của chúng tôi. Trong trường hợp cần tìm hiểu rõ hơn hoặc có thắc mắc về vấn đề liên quan phiền Quý khách hàng liên hệ để được giải đáp.

Trân trọng!
Luật gia Đỗ Trần Khởi
Công ty Luật TNHH Hiệp Thành
0942141668
Email: luathiepthanh@gmail.com