Điều 54 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt như sau:
“Điều 54. Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng
- Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật khi người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật này.
- Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật đối với người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể.
- Trong trường hợp có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 hoặc khoản 2 Điều này nhưng điều luật chỉ có một khung hình phạt hoặc khung hình phạt đó là khung hình phạt nhẹ nhất, thì Tòa án có thể quyết định chuyển sang một hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn. Lý do của việc giảm nhẹ phải được ghi rõ trong bản án.”
Tại khoản 7 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 có sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 54 nêu trên như sau:
“3. Trong trường hợp có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 hoặc khoản 2 Điều này nhưng điều luật chỉ có một khung hình phạt hoặc khung hình phạt đó là khung hình phạt nhẹ nhất, thì Tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt hoặc chuyển sang một hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn. Lý do của việc giảm nhẹ phải được ghi rõ trong bản án”.
Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng là chế định thể hiện sự ưu việt của pháp luật hình sự Việt Nam, đề cao tính nhân văn, nhân đạo đối với người có hành vi phạm tội thông qua việc giảm bớt trách nhiệm hình sự bằng việc áp dụng loại hình phạt khác nhẹ hơn và mức hình phạt bị áp dụng thấp hơn so với việc người bị kết án sẽ bị áp dụng loại hình phạt, mức hình phạt nặng hơn nếu người đó bị Tòa án quyết định hình phạt trong trường hợp thông thường. Quy định này nhằm tạo điều kiện cho người bị kết án nhận ra lỗi lầm, tích cực cải tạo để trở thành người có ích cho gia đình, xã hội.
Tuy nhiên, khi áp dụng quy định này, ngoài các điều kiện bắt buộc mà người phạm tội phải đáp ứng, Tòa án sẽ đánh giá một cách toàn diện, khách quan về tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội để quyết định loại hình phạt, khung hình phạt phù hợp và cần tuân thủ những nội dung sau:
- Căn cứ áp dụng:
- Các quy định của Bộ luật hình sự;
- Tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội’
- Nhân thân người phạm tội;
- ình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự;
- Tình hình tài sản, khả năng thi hành của người bị kết án
- Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng
- Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật được áp dụng đối với trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 54 BLHS năm 2015;
- Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật được áp dụng đối với trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 54 BLHS năm 2015.
- Quyết định hình phạt trong trường hợp chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn khi người phạm tội đáp ứng được cả hai điều kiện quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 54 BLHS năm 2015. Trong đó, trường hợp điều luật chỉ có một khung hình phạt hoặc khung hình phạt đó là khung hình phạt nhẹ nhất của điều luật thì việc Tòa án quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt hay chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn là do sự lựa chọn của Tòa án nhưng phải đảm bảo được mục đích, hiệu quả của hình phạt đối với người bị kết án. Khi quyết định chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn thì không bắt buộc phải chuyển sang loại hình phạt nhẹ hơn liền kềmà Tòa án có thể lựa chọn bất kỳ loại hình phạt khác nhẹ hơn. Miễn sao hình phạt đó tương xứng với hành vi phạm tội của người bị kết án, đảm bảo mục đích của hình phạt cũng như áp dụng nguyên tắc có lợi cho người bị kết án trong lượng hình.
Trên đây là nội dung tư vấn của chúng tôi về “Quy định về quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt trong pháp luật hình sự”. Trong trường hợp cần tìm hiểu rõ hơn hoặc có thắc mắc về vấn đề liên quan, Quý khách hàng vui lòng liên hệ để được giải đáp.
Trân trọng!
Luật gia Phạm Thị Thanh Hiếu
Công ty Luật TNHH Hiệp Thành
0942941668
Email: luathiepthanh@gmail.com