Di chúc miệng không được công chứng, chứng thực chữ ký người làm chứng  

Câu hỏi:

Chị L.T.T ở Hà Nội có gửi câu hỏi đến Công ty luật như sau:

Tôi và ông Đ.V.H kết hôn, sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn được 01 tháng thì anh Đ.V.H là nạn nhân trong một vụ tai nạn giao thông. Trong quá trình vận chuyển đến cơ sở chữa bệnh, do cả 2 tay đã bị tổn thương nghiêm trọng nên trên xe cấp cứu anh Đ.V.H có để lại di chúc miệng, theo đó anh Đ.V.H để lại toàn bộ tài sản cho mẹ ruột của anh. Di chúc miệng này có 4 người làm chứng là 1 bác sỹ, 1 điều dưỡng, 1 y tá cấp cứu và 1 tài xế, những người này hoàn toàn không liên quan đến nội dung di chúc. Sau khi lập di chúc miệng thì anh Đ.V.H bất tỉnh và chết sau khi đến viện 30 phút. Sau khi anh Đ.V.H qua đời vài giờ thì di chúc miệng được lập thành văn bản và có đủ 04 chữ ký của người làm chứng. 1 tuần sau khi di chúc được lập, tôi được bà C.K.C (mẹ ruột anh Đ.V.H) gửi cho bản sao di chúc miệng đã được lập thành văn bản có chữ ký của 4 người làm chứng.

Tôi xin hỏi, di chúc miệng của anh Đ.V.H có giá trị pháp lý không?

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Hiệp Thành, câu hỏi của bạn được chuyên gia nghiên cứu và tư vấn như sau:

1. I. Cơ sở pháp lý

– Bộ luật dân sự số 91/2015/QH13;

1. Nội dung
2. Khái niệm di chúc miệng

Theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì di chúc là:

“Điều 624. Di chúc

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”

Theo quy định về hình thức di chúc, Điều 627 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

“Điều 627. Hình thức của di chúc

Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.”

Như vậy, việc lập di chúc miệng là hình thức được chấp nhận nếu điều kiện khách quan không có phép lập di chúc bằng văn bản.

Điều kiện khách quan cho phép di chúc miệng được lập thay cho việc lập di chúc bằng văn bản được quy định tại khoản 1 Điều 629 Bộ luật Dân sự năm 2015:

“Điều 629. Di chúc miệng

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng…”

Như vậy, điều kiện khách quan để người lập di chúc được lập di chúc miệng thay vì lập di chúc bằng văn bản là:

• Tính mạng của người lập di chúc đang bị cái chết đe dọa;
• Điều kiện khách quan không cho phép người lập di chúc lập di chúc bằng văn bản;

Có thể thấy, điều kiện của anh Đ.V.H thì việc lập di chúc miệng thay cho việc lập di chúc bằng văn bản là hợp lý.

2. Điều kiện hợp pháp của di chúc miệng

Theo khoản 5 Điều 630 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì:

“Điều 630. Di chúc hợp pháp

…

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.”

Theo quy định tại khoản 2 Điều 629 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì di chúc miệng có điều kiện về thời gian tồn tại:

“Điều 629. Di chúc miệng

…

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.”

Như vậy, di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu cùng lúc thỏa mãn các điều kiện sau:

• Di chúc miệng là thể hiện ý chí cuối cùng của người lập di chúc;
• Di chúc được lập trước ít nhất 02 (hai) người làm chứng;
• Ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ;
• Di chúc miệng được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng;

Như vậy, ở trường hợp này, di chúc miệng của anh Đ.V.H không có hiệu lực do văn bản thể hiện lại nội dung của di chúc miệng không được công chứng theo quy định.

Di chúc là một khái niệm rất quen thuộc với đa số mọi người nhưng đây rõ ràng không phải vấn đề đơn giản. Để một di chúc định đoạt tài sản có thể hạn chế tối đa tranh chấp về sau thì sự tư vấn của một Công ty luật chuyên nghiệp là thực sự cần thiết.

Trên đây là nội dung quy định về công chứng, chứng thực chữ ký người làm chứng di chúc miệng. Trường hợp cần tư vấn cụ thể, chi tiết cho từng trường hợp liên quan, Quý Khách hàng có thể liên hệ tới Công ty Luật Hiệp Thành để nhận được sự tư vấn tốt nhất.

Trân trọng!
Luật gia Đỗ Trần Khởi
Công ty Luật TNHH Hiệp Thành
0942141668
Email: luathiepthanh@gmail.com