Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội             

Câu hỏi:

Anh H.B.T ở Vĩnh Phúc có gửi câu hỏi đến Công ty luật như sau:

Tôi là lái xe kinh doanh vận tải hành khách bằng xe khách trêm tuyến Vĩnh Phúc. Anh N.H.P là lái xe khách và cùng kinh doanh vận tải hành khách trên tuyến này. Do mâu thuẫn trong làm ăn và đỉnh điểm là nhiều lần anh N.H.P đã điều khiển xe khách tạt đầu xe tôi nên tôi đã thuê anh B.T.H là côn đồ ở gần bến xe Vĩnh Phúc hành hung anh P với yêu cầu “Chém đứt gân chân nó đi”. Anh H đã nhận lời và đã hành hung anh P như yêu cầu khi anh B về đến bến xe Vĩnh Phúc. Tôi đã trực tiếp chứng kiến mọi chuyện và khi thấy ngay phát đầu tiên anh H đã chém anh P vào bụng, tôi đã can ngăn anh H và yêu cầu anh H chấm dứt ngay hành vi. Tôi đã gọi xe cấp cứu ngay lập tức nhưng vì vết thương của anh P quá nặng nên anh P đã chết trên đường đi cấp cứu.

Tôi xin hỏi, tôi có phải chịu trách nhiệm hình sự đối với cái chết của anh P ở tình huống nói trên không?

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Hiệp Thành, câu hỏi của bạn được chuyên gia nghiên cứu và tư vấn như sau:

1. I. Cơ sở pháp lý

– Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 được sửa đổi, bổ sung bới Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14;

1. Nội dung

Anh vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự đối với cái chết của anh P ở tình huống nói trên.

1. Đồng phạm

Theo quy định tại Điều 17 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì:

“Điều 17. Đồng phạm

1. Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.

…”

Như vậy, có thể xác định đây là vụ án đồng phạm. Mà trong vụ việc này, vai trò cụ thể của chủ thể trong đồng phạm như sau:

“Điều 17. Đồng phạm

…

3. Người đồng phạm bao gồm người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức.

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm.

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.

Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.

Người giúp sức là người tạo điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm…”

Theo quy định tại khoản 3 Điều 17 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì:

• Anh H.B.T đóng vai trò người chủ mưu;
• Anh B.T.H đóng vai trò người thực hành;

Tại Điều 123 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 có quy định:

“Điều 123. Tội giết người

Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

…”

Như vậy: Căn cứ quy định trên đây thì có thể xác định cấu thành tội phạm của Tội giết người cụ thể như sau:

– Về mặt khách quan của tội phạm:

Về hành vi: Người phạm tội dùng mọi thủ đoạn nhằm tước đoạt mạng sống của người khác. Hành vi này có thể được thể hiện dưới hai dạng hành vi khác nhau là hành vi hành động và hành vi không hành động, cụ thể như sau:

+ Đối với hành vi hành động: Người phạm tội cố tình thực hiện các hành vi trái pháp luật nhằm tước đoạt mạng sống người khác.

+ Đối với hành vi không hành động: Người phạm tội không thực hiện nghĩa vụ phải làm để cứu giúp người khác nhằm tước đoạt mạng sống người khác.

Về mặt hậu quả: Tước đoạt hoặc đe dọa tước đoạt mạng sống của người khác (Mục đích của người phạm tội là tước đoạt mạng sống của người khác, nhưng việc người đó không chết là nằm ngoài mục đích của người phạm tội).

– Về mặt chủ quan của tội phạm:

Về lỗi: Người thực hiện hành vi do lỗi cố ý, bao gồm lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp.

Theo đó, theo quy định tại Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì cố ý phạm tội trực tiếp là hành vi của người phạm tội, mà khi đó người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình có thể tước đoạt mạng sống của người khác, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả đó xảy ra.

Mục đích: Nhằm tước đoạt mạng sống của người khác.

Trong tình huống mà anh đưa ra, anh B.T.H đã sử dụng hung khí nguy hiểm tấn công lần anh B vào vị trí trọng yếu. Việc anh P chết là hậu quả đương nhiên, dễ nhận thấy từ hành vi trái pháp luật của anh B.T.H. Việc anh H ngừng hành vi tấn công anh P cũng là do có sự can thiệp từ hoàn cảnh khách quan (do anh T ngăn cản). Như vậy, hành vi của anh B.T.H là phù hợp với cấu thành hành vi khách quan của tội Giết người. Về lỗi, do khi tấn công anh P, anh H phải biết việc chém bằng hung khí nguy hiểm vào vị trí trọng yếu trên cơ thể có thể tước đoạt mạng sống của anh P và phải nhận thức rõ hậu quả đấy sẽ xảy ra nhưng vẫn thực hiện để đạt được mục đích. Do đó, đủ cơ sở để kết luận anh H có lỗi cố ý trực tiếp.

Như vậy, có thể kết luận rằng đủ cơ sở để khởi tố anh B.T.H tội giết người. Nhưng đồng phạm là anh H.B.T có bị khởi tố tội giết người không lại cần xem xét thêm.

3. Hành vi vượt quá của người thực hành

Theo quy định tại khoản 4 Điều 17 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì:

“Điều 17. Đồng phạm

…

4. Người đồng phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành.”

Thực tiễn xét xử cho thấy: nếu những người đồng phạm để cho người thực hành hoàn toàn tự do hành động nhằm đạt được mục đích của tội phạm mà mình mong muốn, thì mọi hành vi của người thực hành không được coi là hành vi vượt quá và những người đồng phạm khác phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi và hậu quả của người thực hành gây ra.

Việc để cho người thực hành tự do hành động, tức là người thực hành không bị hạn chế hay ràng buộc nào của những người đồng phạm khác. Nếu những người đồng phạm khác lại có hành vi ngăn cản hay hành động tích cực để ngăn chặn hậu quả, thì những người này cũng không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Thực tế là, anh H.B.T đã không để người thực hành là anh B.T.H tự do hành động mà thực tế là đã có sự ngăn chặn khi anh B.T.H đã có hành vi vượt quá. Do đó, theo quy định tại khoản 4 Điều 17 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì anh H.B.T không phải chịu trách nhiệm về hành vi vượt quá của anh B.T.H. Tuy nhiên, anh H.B.T đã tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm nên anh H.B.T đã hoàn thành việc chuẩn bị phạm tội.

4. Chuẩn bị phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

Theo quy định tại khoản 1, 2 Điều 14 và khoản 1, 4 Điều 134 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì:

“Điều 14. Chuẩn bị phạm tội

1. Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm, trừ trường hợp thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm quy định tại Điều 109, điểm a khoản 2 Điều 113 hoặc điểm a khoản 2 Điều 299 của Bộ luật này.
2. Người chuẩn bị phạm tội quy định tại một trong các điều 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 123, 134, 168, 169, 207, 299, 300, 301, 302, 303 và 324 của Bộ luật này thì phải chịu trách nhiệm hình sự…”

“Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
2. a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;

…

1. h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê;

…

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 14 năm:
5. a) Làm chết người;

…”

Quy định về tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội tại Điều 16 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 như sau:

“Điều 16. Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội

Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội là tự mình không thực hiện tội phạm đến cùng, tuy không có gì ngăn cản.

Người tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự về tội định phạm; nếu hành vi thực tế đã thực hiện có đủ yếu tố cấu thành của một tội khác, thì người đó phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này.”

Vậy, việc anh H có hành vi vượt quá đã dẫn đến hậu quả là cái chết của anh P. Anh T không phải chịu trách nhiệm đối với hành vi này. Tuy nhiên, do hành vi của anh T đã hoàn thành việc chuẩn bị phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nên anh T phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này với hậu quả định khung là gây hậu quả chết người.

Trên đây là nội dung quy định về  hành vi vượt quá của đồng phạm và tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội. Trường hợp cần tư vấn cụ thể, chi tiết cho từng trường hợp liên quan, Quý Khách hàng có thể liên hệ tới Công ty Luật Hiệp Thành để nhận được sự tư vấn tốt nhất.

Trân trọng!
Luật gia Đỗ Trần Khởi
Công ty Luật TNHH Hiệp Thành
0942141668
Email: luathiepthanh@gmail.com